Introduksyon
Ang pagtugon sa walang hanggang pangangailangan ng tao ang
isa sa mahahalagang konsepto na binibigyang diin sa pag-aaral ng ekonomiks. Ang
bawat indibidwal ay may kanya kanyang pangangailangan at kagustuhan subalit hindi lahat ay may kakayahan na
magprodyus upang matugunan ang mga ito. Kung kaya’t ang ugnayan ng
prodyuser at konsyumer ay lubhang mahalaga para sa kapakinabangan ng lahat.
Sa nakaraang mga aralin, natalakay natin ang ugnayan ng demand at supply na kumakatawan sa konsyumer at
prodyuser. Subalit, sa anong mekanismo o paraan ba ng ekonomiya madaling malaman kung
may sapat bang mga produkto o serbisyo na siyang tutugon sa walang katapusang
pangangailangan at kagustuhan ng tao? Sa ganitong aspekto papasok ang papel na ginagampanan
ng PAMILIHAN.
Kung kaya’t ang pangunahing bibigyan ng diin sa araling ito ay ang konsepto
ng pamilihan at ang mga estruktura nito bilang isang mahalagang salik sa
pagtugon ng pangangailangan at kagustuhan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
Sa iyong pagtahak sa landas ng
kaalaman sa araling ito, ikaw ay haharap sa mga teksto at mapanghamong gawain na sadyang pupukaw ng
iyong interes at magdaragdag sa iyong kaalaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang ikaw
ay makapagpapaliwanag ng katangian ng pamilihan at mailalarawan at makapagsusuri
ng mga katangian ng iba’t ibang sistema o estruktura ng pamilihan na tumutugon sa maraming
pangangailangan ng mga tao.
Ang pamilihan ay mayronng malaking papel sa buhay ng prodyuser at konsyumer. Ito ang nagsisilbing lugar kung saan
nakakamit ng isang konsyumer ang sagot sa marami niyang pangangailangan at
kagustuhan sa pamamagitan ng mga produkto at serbisyong handa at kaya niyang
ikonsumo.
Sa kabilang dako, ang mga prodyuser ang siyang nagkakaloob ng mga serbisyo at produkto upang ikonsumo ng mga tao. Sa
pamilihan itinatakda kung anong produkto at serbisyo ang gagawin at kung gaano
ito karami. May
dalawang pangunahing tauhan sa pamilihan ang konsyumer at prodyuser.
Ang konsyumer ang bumibili ng mga
produktong gawa ng mga prodyuser samantalang ang prodyuser naman ang
gumagawa ng mga produktong kailangan ng mga konsyumer sa pamamagitan ng mga
salik ng produksiyon na pagmamay-ari ng mga konsyumer. Ipinaliliwanag ang konseptong ito sa paikot na daloy na ekonomiya sa pamamagitan ng iba't ibang modelo.
Kaugnay nito, ayon sa 6th Principle of Economics ni Gregory Mankiw,
“Markets are usually a good way to organize economic activity”. Ito ay
ipinaliwanag ni Adam Smith sa kaniyang aklat na An Inquiry into the Nature and Causes of Wealth of Nations (1776).
May tinawag na invisible hand si Adam
Smith na ang ugnayan ng konsyumer at prodyuser ay malayang naisasaayos sa pamilihan. Ito
ay siyang gumagabay sa ugnayan ng konsyumer at prodyuser sa pamilihan. Ang gabay na ito
ay ang “presyo”, na instrumento upang maging ganap ang palitan sa pagitan ng
konsyumer at prodyuser.
Mahalaga ang papel na ginagampanan ng presyo sa pamilihan sapagkat ito ang nagtatakda sa dami ng handa at kayang bilhin na
produkto at serbisyo ng mga konsyumer. Presyo rin ang siyang batayan ng
prodyuser ng kanilang kahandaan at kakayahan nilang magbenta ng takdang
dami ng mga produkto at serbisyo. Kung kaya’t ang pamilihan ang siyang pinakaepektibong paraan na nagpapakita ng ugnayan ng demand at supply.
Sa pagkakaroon ng mataas na demand ng mga konsyumer, nagiging dahilan ito sa pagtaas ng presyo.
Ito ay nagbubunga ng lalong pagtaas sa pagnanais ng prodyuser na magdagdag ng
mas maraming supply (law of demand and supply).
Ang pamilihan ay maaaring lokal,
panrehiyon, pambansa, o pandaigdigan ang lawak. Ang kilalang sari-sari store na matatagpuan saan mang dako ng
ating bansa ay isang magandang halimbawa ng lokal na pamilihan. Samantalang ang mga produktong abaka ng
Bicol, dried fish ng Cebu, Durian ng
Davao, Bagoong ng Pangasinan, Bagnet ng Ilocos at iba pang natatanging produkto ng mga lalawigan ay bahagi ng
pamilihang panrehiyon. Ang bigas, prutas o produktong petrolyo at langis naman ay bahagi ng pambansa at pandaigdigang
pamilihan.
Ang mga nauusong on-line
shops sa pamamagitan ng internet gaya ng shoppe, lazada, zalora, alibaba at iba pa ay
mga halimbawa ng pamilihang maaaring maging lokal, panrehiyon, pambansa, at
pandaigdigan ang saklaw.
Mga
Estruktura ng Pamilihan
- Ang estruktura ng pamilihan ay
tumutukoy sa balangkas na umiiral sa sistema ng merkado kung saan ipinapakita
ang ugnayan ng konsyumer at prodyuser.
- Ito ay nahahati sa dalawang pangunahing
balangkas – ang pamilihan na may ganap na kompetisyon (Perfectly Competitive
Market (PCM)) at ang pamilihang hindi ganap ang kompetisyon (Imperfectly
Competitive Market (ICM)).
Ang dalawang balangkas o uri ng estruktura ng pamilihan ay mayroong kanya kanyang katangian. Mayroon din itong maganda at hindi magandang dulot sa mga prodyuser at konsyumer maging sa ekonomiya ng isang bansa.
MGA KATANGIAN NG GANAP NA KOMPETISYON
1. Maraming maliliit na konsyumer at
prodyuser
- Dahil sa marami at maliliit ang
konsyumer at prodyuser, walang kakayahan na maimpluwensiyahan ang presyo na naayon sa interes ng sinuman sa pamilihan.
- Kung kaya't ang dalawang aktor ay nakahandang tanggapin ang anumang pagbabago sa presyo.
- Price taker ang prodyuser at konsyumer sa estrukturang ito.
2. Magkakatulad ang mga produkto (Homogenous)
- Ito ay nangangahulugang maraming produkto na magkakatulad
kung kaya’t ang konsyumer ay maraming pagpipilian at malaya nitong mabibili ang nais na produkto. Halimbawa, ang repolyo, na
galing sa Benguet ay walang pagkakaiba sa repolyo na galing sa Quirino.
- Sa kabilang dako, mahirap para sa mga prodyuser na taasan ang kanilang presyo dahil kapag ginawa nila ito maaaring bumili o lumipat ang mga konsyumer sa ibang pamilihan/tindahan kung saan ay mas mura ang ibinebentang produkto.
3. Malayang paggalaw ng sangkap ng
produksiyon- Dahil walang direktang may kontrol sa mga salik ng produksiyon, maraming
mapagkukunan ng mga sangkap o hilaw na materyales para makabuo ng mga
produkto.
- Bunga nito, maraming produkto ang nagkakatulad na
maaaring ipagbili sa pamilihan.
4. Malayang pagpasok at paglabas sa
industriya
- Ang pamilihan partikular na ang
sistema ng pagnenegosyo ay bukas sa lahat ng may kapasidad.
- Malaya silang makapagpatayo ng kanilang negosyo ng naayon sa mga patakaran at polisiya ng pamahalaan.
- Walang
kakayahan ang mga dating prodyuser na hadlangan o pagbawalan ang lahat ng maliliit na negosyante na nais pumasok sa pamilihan.
- Ito ay nakatutulong upang paigtingin ang kompetisyon sa
pamilihan na nagdudulot para siguraduhin ng mga prodyuser na ang kanilang
produkto ay dekalidad at tama ang presyo upang tangkilin ng mga
konsyumer.
5. Malaya ang Impormasyon ukol sa
pamilihan
Dahil ang sistema ay malaya, ang
pagdaloy ng impormasyon lalo na sa pagtatakda ng presyo at dami ay bukas para
sa kaalaman ng lahat.
Malayang makagagawa at makapagbebenta ang isang prodyuser
sa pamilihan. Gayundin, ang mga konsyumer ay malaya kung bibili o hindi bibili
ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan.
Pamilihang
May Hindi Ganap na Kompetisyon
Tinatawag na pamilihang may hindi
ganap na kompetisyon kung may kakayahan ang prodyuser na kontrolin ang presyo
sa pamilihan.
Ang sumusunod na anyo ang bumubuo sa pamilihang may hindi-ganap
na kompetisyon.
1. Monopolyo
- Ito ay ang uri ng pamilihan na iisa lamang ang prodyuser
na gumagawa ng produkto at nagbibigay serbisyo kung kaya’t walang pamalit o
kahalili. Dahil dito siya ay may kakayahang impluwensiyahan ang pagtatakda ng
presyo sa pamilihan.
- Sa ganitong kadahilanan, ang mga
konsyumer ay napipilitang tanggapin na lamang ang pagiging makapangyarihan ng
mga monopolista.
- Ang mga halimbawa ng
mga prodyuser na nasa ganitong uri ay ang mga kompanya ng koryente sa aspekto
ng transmission, tubig, at tren.
Ang
mga pangunahing katangian ng monopolyo ay ang sumusunod:
Dahil iisa ang
nagbebenta, ang presyo at dami ng supply
ay
idinidikta, batay sa tinatawag na profit
maximum rule
o pagnanais ng prodyuser na makakuha ng malaking kita.
b. Produkto
na walang kapalit
Ang mga produkto ay walang kahalintulad kaya nakokontrol
ang presyo at dami ng supply.
c. Kakayahang
hadlangan ang kalaban
Dahil sa mga patent, copyright, at trademark gamit ang
Intellectual Property Rights, hindi makapasok ang
ibang nais na
maging bahagi ng industriya na kaparehas sa hanay ng produkto at
serbisyong nililikha ng mga monopolista.
Ang
copyright ay isang uri ng intellectual property right na tumutukoy
sa karapatang pagmamay-ari ng isang tao na maaaring kabilang ang mga akdang
pampanitikan (literary works) o
akdang pansining (artistic works).
Kabilang din dito ang mga gawa gaya ng aklat, musika, paintings, iskultura, pelikula, computer
programs, databases, advertisements, maps, at technical drawings.
Samantala, ang patent naman ay
pumoprotekta sa mga imbentor at kanilang mga imbensyon.
Ito ay ipinagkakaloob
ng gobyerno sa isang imbentor upang mapagbawalan ang iba na gawin, gamitin,
ibenta, iangkat, at iluwas ang imbensiyon niya kapalit ng pagsisiwalat sa
publiko ng mga detalye ng kaniyang imbensiyon.
Ang impormasyong ito ay maaaring
gamitin sa hinaharap para magkaroon ng inobasyon at pag-unlad.
Ang trademark naman ay ang paglalagay ng mga simbolo o marka sa mga
produkto at serbisyo na siyang nagsisilbing pagkakakilanlan ng kompanyang may gawa o nagmamay-ari
nito.
Sa kabilang banda, mayroon din
tayong mga prodyuser na kabilang sa tinatawag nating natural monopoly o iyong mga kompanyang binibigyang karapatan na
magkaloob ng serbisyo sa mga mamamayan.
Ito ay dahil sa kaya nilang gawin ang
mga produkto at serbisyo sa mas mababang gastos kaysa sa kumuha pa ng mas
maraming kompanya.
2. Monopsonyo
- Sa ganitong uri ng
pamilihan, mayroon lamang iisang konsyumer ngunit maraming prodyuser ng
produkto at serbisyo.
- Sa ganitong kalagayan, may kapangyarihan ang konsyumer na
maimpluwensiyahan ang presyo sa pamilihan.
Ang mabisang halimbawa ng ganitong
anyo ng pamilihan ay ang pamahalaan ang nag-iisang kumukuha ng serbisyo at
nagpapasahod sa mga pulis, sundalo, bumbero, traffic enforcer, at iba pa.
Dahil ang pamahalaan ang nag-iisang
kumukuha ng serbisyo ng mga nabanggit na empleyado, ito ay may direktang
kapangyarihan sa pagtatakda ng halaga ng pasahod sa mga ito.
3. Oligopolyo
- Ito ay isang uri ng
estruktura ng pamilihan na may maliit na bilang o iilan lamang na prodyuser ang
nagbebenta ng magkakatulad o magkakaugnay na produkto at serbisyo.
- Sa ganitong
uri ng pamilihan, may kakayahan ang prodyuser na maimpluwensiyahan o madiktahan
ang presyo na umiiral sa pamilihan.
- Ilan sa mga halimbawa ng ganitong uri ng
produkto sa pamilihan ay ang semento, bakal, ginto, at petrolyo.
- Maaari din
nilang gawin ang hoarding o ang
pagtatago ng produkto upang magkulang ang supply
sa pamilihan na magdudulot ng pagtaas ng pangkalahatang presyo.
Sa ganitong sistema, maaaring
magkaroon ng pagkontrol o sabwatan ang mga negosyante na tinatawag na collusion.
Ito ay nagaganap partikular
na sa presyo sa ilalim ng kartel o samahan ng mga oligopolista. Ang konsepto ng
kartel ay nangangahulugang pagkakaroon ng alliances
of enterprises.
Hindi pinahihintulutan ang pagkakaroon ng kartel sa ating
bansa upang mabigyan ng proteksiyon at isulong ang kapakanan ng mga konsyumer
ayon sa itinatakda ng Consumers Act of the Philippines o
Republic Act 9374 na isinabatas noong
Abril 23, 2011.
Sa kaniyang aklat na “An Inquiry into the Nature and Causes
of the Wealth of Nations” (1776), si
Adam Smith ay nagpahayag ng kaniyang pananaw tungkol sa katotohanan ng pagkakaroon
ng kartel. Ito ay ang sumusunod:
“People of the same trade seldom meet together, even for
merriment and diversion,
but the conversation ends in a conspiracy against the
public, or in some contrivance to raise prices. It is impossible indeed to
prevent such meetings, by any law which either could be executed, or would be
consistent with liberty and justice.”
—Adam Smith, The Wealth of Nations, 1776
Ayon kay Adam Smith, ang mga
negosyante ay hindi aktuwal na nagkikita upang pag-usapan ang takbo ng kanilang
mga negosyo subalit sila ay nagkakaroon ng pagkakaunawaaan sa pamamagitan ng
sabwatan sa pagtatakda ng presyo ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan.
Ang Organization of Petroleum of
Exporting Countries (OPEC) ay isang halimbawa ng pandaigdigang kartel sapagkat
sila ang nagtatakda ng supply at
presyo ng produktong petrolyo sa buong daigdig. Ang samahang ito ay naitatag
noong September 10-14, 1960 sa ginanap na Baghdad Conference sa Baghdad, Iraq.
Ito ay pinasimulan ng five founding
countries na binubuo ng Iran, Iraq, Kuwait, Saudi Arabia, at Venezuela. Sa
kasalukuyan, mayroon itong kabuuang 12 bansang kasapi United Arab Emirates
(UAE), bukod sa unang limang bansang nagtatag na kinabibilangan ng Algeria,
Angola, Ecuador, Libya, Nigeria, Qatar at marami pang iba.
4. Monopolistic
Competition
- Sa ilalim ng ganitong uri ng estruktura ng
pamilihan, maraming kalahok na prodyuser ang nagbebenta ng mga produkto sa
pamilihan subalit marami rin ang mga konsyumer.
- Gayunpaman, may kapangyarihan
pa rin sa pamilihan ang mga prodyuser na magtakda ng presyo ng kanilang mga
produkto. Dahil sa product
differentiation, ang katangian ng mga produkto na ipinagbibili ay
magkakapareho ngunit hindi eksaktong magkakahawig.
- Ang kanilang pagkakapareho
ay maaaring sa uri ng produkto gaya ng shampoo,
sabon, o toothpaste.
Sila ay nagkakaiba-iba sa packaging, labeling, presentasyon, at maging sa lasa o flavor. Ginagawa ito ng mga prodyuser sapagkat ang kanilang layunin
sa product differentiation ay kumita at mas makilala ang kanilang mga produkto.
Layunin din ng mga prodyuser na maitaas ang antas ng kasiyahan ng konsyumer.
Ang advertisement o pag-aanunsiyo ay
isang mabisang pamamaraan na ginagamit ng mga prodyuser upang maipakilala ang
kanilang mga produkto at serbisyo.
Ang mga halimbawa ng mga produkto at serbisyong ipinagkakaloob
sa pamilihang may monopolistic
competition ay ang mga sabong panlaba at pampaligo, toothpaste, pabango, fabric
conditioner, cellphone, softdrinks,
appliances, fastfood restaurant, serbisyo ng mga ospital, hair salon, beauty & cosmetics product,
at marami pang iba. (Balitao, 2012).